Đôi khi chúng ta phải đối mặt với vô số áp lực từ công việc, học tập, tài chính, mối quan hệ và cả những kỳ vọng xã hội. Tất cả những yếu tố này tích tụ lâu ngày có thể dẫn đến rối loạn tâm lý như lo âu, trầm cảm, mất ngủ hoặc rối loạn cảm xúc. Hơn 20% người Việt Nam đang gặp phải các vấn đề về tinh thần nhưng chỉ có khoảng 1/3 tìm đến bác sĩ thăm khám. Vậy quy trình khám tâm lý có những gì, cần lưu ý những gì trước khi khám không?
- Năng lực phục hồi tinh thần là gì? Vai trò với sức khỏe tâm lý
- Hiện tượng tâm lý Deja vu là gì?, Có đáng lo ngại không?
- Quản lý stress bằng những biện pháp đơn giản hàng ngày
Bài viết dưới đây, Dược phẩm Tuệ Tĩnh và cố vấn TS BS CKII Nguyễn Thị Thanh Hương sẽ cung cấp giúp người đọc nhiều thông tin hơn nữa về quy trình khám tâm lý hiện nay như nào và những điều bạn nên biết trước khi đi khám.
Quy trình khám tâm lý là gì?
Khám tâm lý là quá trình đánh giá, phân tích và chẩn đoán tình trạng sức khỏe tinh thần của một người thông qua việc trò chuyện, làm bài kiểm tra tâm lý và quan sát hành vi. Mục tiêu của quá trình này không chỉ là xác định bệnh lý tâm lý, mà còn giúp người bệnh hiểu rõ cảm xúc, suy nghĩ và hành vi của chính mình, từ đó tìm ra cách điều chỉnh phù hợp.
Quy trình khám tâm lý được áp dụng rộng rãi trong nhiều trường hợp như rối loạn lo âu, trầm cảm, stress, rối loạn giấc ngủ, sang chấn tâm lý hoặc các vấn đề giao tiếp xã hội. Việc khám tâm lý được thực hiện bởi các chuyên gia có chuyên môn như bác sĩ tâm thần, nhà tâm lý học lâm sàng hoặc chuyên viên trị liệu tâm lý.
Điểm khác biệt của khám tâm lý so với khám bệnh thông thường nằm ở mối quan hệ đặc biệt giữa người bệnh và nhà trị liệu – nơi mà sự lắng nghe, chia sẻ và thấu hiểu đóng vai trò then chốt giúp phục hồi tinh thần.
Quy trình khám tâm lý hiện nay diễn ra như thế nào?
Giai đoạn 1: Tiếp nhận và sàng lọc ban đầu
Khi người bệnh liên hệ với trung tâm hoặc phòng khám tâm lý, nhân viên sẽ thu thập thông tin sơ bộ về tình trạng hiện tại, bao gồm các triệu chứng thường gặp như mất ngủ, căng thẳng, lo âu, dễ cáu gắt hoặc rối loạn ăn uống. Tiếp đó, bạn sẽ được yêu cầu điền phiếu sàng lọc tâm lý – một công cụ giúp chuyên gia đánh giá mức độ nghiêm trọng của vấn đề, từ đó sắp xếp chuyên gia phù hợp.
Thông thường, quá trình sàng lọc sẽ hỏi về thói quen sinh hoạt, tiền sử bệnh lý, các yếu tố gây căng thẳng, môi trường làm việc hoặc học tập. Đây là bước đầu tiên nhưng rất quan trọng, vì nó giúp xác định hướng tiếp cận cá nhân hóa cho từng người bệnh.
Giai đoạn 2: Buổi khám tâm lý đầu tiên
Buổi gặp đầu tiên trong quy trình khám tâm lý thường kéo dài từ 45 đến 60 phút. Bác sĩ hoặc nhà trị liệu sẽ bắt đầu bằng việc lắng nghe bạn chia sẻ, đồng thời đặt những câu hỏi mở để hiểu rõ hoàn cảnh, cảm xúc và cách bạn đối phó với căng thẳng.
Ở bước này, các thang đo tâm lý chuẩn hóa thường được sử dụng để hỗ trợ chẩn đoán như:
- Thang đo trầm cảm Beck (BDI-II)
- Thang đo lo âu Hamilton (HAM-A)
- Thang đo stress, lo âu và trầm cảm DASS-21
Thông qua việc sử dụng các công cụ này, chuyên gia có thể đánh giá chính xác tình trạng sức khỏe tâm thần, xác định nguyên nhân và mức độ ảnh hưởng.
Giai đoạn 3: Phân tích và xây dựng kế hoạch trị liệu
Sau khi có kết quả đánh giá, chuyên gia sẽ cùng bạn thảo luận và xây dựng kế hoạch trị liệu cá nhân hóa. Kế hoạch này có thể bao gồm nhiều phương pháp khác nhau như:
- Trị liệu nhận thức – hành vi (CBT): giúp thay đổi suy nghĩ tiêu cực và phản ứng hành vi.
- Trị liệu tâm lý cá nhân hoặc nhóm: tập trung vào việc chia sẻ, đồng cảm và khơi gợi khả năng tự phục hồi.
- Tư vấn tâm lý và hướng dẫn thư giãn: áp dụng kỹ thuật thiền, hít thở, hoặc luyện tập chánh niệm.
Trong quy trình khám tâm lý, đây là giai đoạn người bệnh được hướng dẫn cụ thể cách quản lý cảm xúc, rèn luyện tư duy tích cực và khắc phục nguyên nhân gốc rễ của stress hoặc trầm cảm.
Giai đoạn 4: Theo dõi và đánh giá tiến triển
Tâm lý trị liệu không phải là quá trình ngắn hạn. Người bệnh thường cần tham gia nhiều buổi trị liệu liên tiếp để đảm bảo sự cải thiện ổn định và lâu dài. Các buổi tái khám giúp chuyên gia đánh giá tiến triển, điều chỉnh phương pháp và khuyến khích người bệnh duy trì những thay đổi tích cực.
Trong giai đoạn này, điều quan trọng là kiên trì và trung thực khi chia sẻ cảm xúc, vì sự hợp tác giữa bệnh nhân và chuyên gia là yếu tố quyết định kết quả cuối cùng.
Chuẩn bị trước khi đi khám tâm lý
Trước khi bước vào quy trình khám tâm lý, bạn nên chuẩn bị một số thông tin và tâm thế để buổi khám diễn ra suôn sẻ.
- Hãy xác định rõ mục tiêu của bạn. Bạn muốn cải thiện điều gì: giảm lo âu, kiểm soát cảm xúc, hay tìm lại động lực sống? Một mục tiêu cụ thể sẽ giúp chuyên gia dễ dàng định hướng phương pháp trị liệu phù hợp.
- Ghi chú lại các biểu hiện và thời điểm xuất hiện triệu chứng. Ví dụ: “Tôi thường mất ngủ sau 12 giờ đêm”, “Tôi hay cảm thấy mệt mỏi sau giờ làm việc”, hoặc “Tôi dễ nổi nóng vô cớ trong hai tuần gần đây”.
- Chuẩn bị tâm lý thoải mái và cởi mở. Khám tâm lý là không gian an toàn – nơi bạn có thể chia sẻ mọi điều mà không bị phán xét. Mọi thông tin đều được bảo mật tuyệt đối.
- Duy trì thái độ tích cực, dù đôi khi bạn có thể cảm thấy khó chịu khi phải đối diện với cảm xúc thật của mình, nhưng đó là bước khởi đầu cần thiết để quá trình điều trị đạt hiệu quả lâu dài.
Những lưu ý trong quá trình trị liệu tâm lý
Quá trình trị liệu tâm lý là một hành trình cần sự kiên trì và tin tưởng lẫn nhau giữa người bệnh và chuyên gia. Ban đầu, người bệnh có thể cảm thấy nhẹ nhõm vì được chia sẻ, nhưng sau đó có thể xuất hiện cảm giác nghi ngờ, mệt mỏi hoặc chậm tiến triển. Đây là hiện tượng bình thường trong quá trình điều trị.
Trong trường hợp đó, điều quan trọng là bạn không nên dừng trị liệu giữa chừng, mà hãy trao đổi thẳng thắn với chuyên gia để cùng điều chỉnh phương pháp. Sự kiên định và trung thực chính là chìa khóa giúp bạn vượt qua rào cản tâm lý và đạt được sự thay đổi bền vững.
Chăm sóc giấc ngủ cùng siro Harman Tuệ Tĩnh
Nhiều người hiện nay cũng lựa chọn kết hợp thêm giải pháp hỗ trợ từ thảo dược thiên nhiên nhằm giúp thư giãn hệ thần kinh và cải thiện giấc ngủ. Trong số đó, Harman Tuệ Tĩnh là sản phẩm nổi bật được nhiều người tin dùng, sản phẩm được bào chế từ 100% thảo dược tự nhiên, an toàn và không gây lệ thuộc, bao gồm:
- Lạc Tiên, Vông Nem, Lá Sen: Giúp làm dịu thần kinh, giảm căng thẳng, giúp ngủ ngon và sâu giấc hơn.
- Xuyên Khung, Đinh Lăng: Tăng cường lưu thông máu não, giảm căng thẳng, đau đầu, hoa mắt, mệt mỏi do stress.
Harman Tuệ Tĩnh mang lại hiệu quả 3 tác động đồng thời – An thần – Dưỡng não – Giảm căng thẳng, giúp người dùng phục hồi tinh thần, cải thiện khả năng tập trung và giảm mệt mỏi sau thời gian dài căng thẳng. Sản phẩm được sản xuất theo tiêu chuẩn GMP-WHO, đảm bảo chất lượng và phù hợp cho người mất ngủ, rối loạn giấc ngủ, căng thẳng kéo dài hoặc làm việc trí óc thường xuyên.
Quy trình khám tâm lý là hành trình giúp mỗi người hiểu rõ hơn về sức khỏe tinh thần của mình, từ đó tìm ra hướng điều trị phù hợp và xây dựng thói quen sống lành mạnh. Việc khám tâm lý không chỉ dành cho người mắc bệnh, mà còn là một bước chăm sóc tinh thần thiết yếu giúp mỗi người phòng ngừa stress, mất ngủ, lo âu và trầm cảm.
Để đặt lịch khám tại Phòng khám YHCT Tuệ Tĩnh Đường, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE 18002295 hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY.
